Oxumaq, yazmaq və hesab əməllərini bilmək gündəlik həyatda vacib olan təməl bacarıqlar olduğu kimi, proqramlaşdıma da rəqəmsal əsrdə əsas bacarıq kimi ortaya çıxır. O, insanlara smartfonlardan tutmuş ağıllı şəhərlərə qədər müasir həyatın hər sahəsinə nüfuz edən texnologiyanı başa düşmək və onlarla qarşılıqlı əlaqədə olmaq imkanı verir. Proqramlaşdırma savadlılığı sadəcə proqram təminatı yaratmaq deyil, problem həll etmə bacarıqlarını, məntiqi təfəkkür və yaradıcılığı inkişaf etdirməyi də özündə birləşdirir. Proqramlaşdırmanı kiçik yaşlarından şagirdlərimizə öyrətməklə biz gələcək nəsilləri sabahın mürəkkəb problemlərinin öhdəsindən  gəlməyə hazırlayırıq.

Daim inkişaf edən təhsil və texnologiya mənzərəsində müəyyən təşəbbüslər gənc zehinlərin yetişdirilməsi üçün əsas katalizatorlar kimi seçilir. Bunların arasında “Bebras” informatika və alqoritmik təfəkkür yarışması bir çox şagird üçün kompüter elmləri və informasiya texnologiyaları sahələrində uğura gedən yolda əlamətdar başlanğıc nöqtəsi kimi ortaya çıxdı.

2004-cü ildə Litvada yaranan Bebras 60-dan çox ölkədə hər il milyonlarla şagirdi cəlb edərək qlobal bir fenomenə çevrilib. Bəs Bebras yarışını gələcək uğur üçün belə unikal və effektiv edən nədir?

Biliklərə əsaslanan cəmiyyətin formalaşdığı və rəqəmsal bacarıqların son dərəcə zəruri olduğu indiki dövrdə informasiya-kommunikasiya texnologiyaları elmi potensialın vacib göstəricilərindən birinə çevrilmişdir. İnformatika (və ya kompüter elmləri) iqtisadiyyatda, tibbdə, və eləcə də elmin digər sahələrində və cəmiyyətin həyatında böyük əhəmiyyətə malikdir. Dünya informasiya şəbəkəsinin yaradılması isə kompüter biliklərinin rolunu xeyli artırmışdır.

Bugünkü sürətlə inkişaf edən dünyada rəqəmsal inkişaf milli tərəqqinin mühüm aspektinə çevrilib. İqtisadiyyatlar və cəmiyyətlər texnologiyadan getdikcə daha çox asılı vəziyyətə düşdükcə kodlaşdırma bacarığı oxuma, yazma və hesablamadan sonra dördüncü ən vacib bacarıq kimi qəbul edilir. Bu dəyişiklik ölkənin gələcək rəqabət qabiliyyətini və innovasiyasını təmin etmək üçün erkən yaşlardan səriştəli mütəxəssislərin hazırlanmasının zəruriliyini vurğulayır.

Bacarıqlı mütəxəssislərin kiçik yaşlardan yetişdirilməsinin əhəmiyyətini qeyd etməmək olmaz. Uşaqlar təbii olaraq kiçik yaşlarından hər şeyə maraq göstərir, onlar üçün “əlçatmaz “ olan hər bir şeyə sahib olmağa çalışırlar. Onların kiçik yaşlarından proqramlaşdırma öyrənməsi, məntiqi təfəkkürlərinin inkişafına müsbət təsir göstərən tapışırıqları həll etməyə cəlb edilməsi, peşəkar təcrübə üçün möhkəm təməl qoyur.

İnformasiya cəmiyyətinin qurulması istiqamətində mühüm addımlar atan ölkəmizdə məktəblilər arasında olimpiada hərəkatı ildən-ilə geniş vüsət almaqdadır.

Məqalənin adını təsadüfən “Bebras ilə uğurların başlanğıcı” olaraq seçməmişəm. Aprel ayında “Bebras” müsabiqəsinin final mərhələsi keçirildi və mən də təşkilat komitəsinin üzvü olaraq bu prosesin canlı şahidi idim. Mən bir müəllim kimi müsabiqədə iştirak edən şagirdlərimizi, onların necə böyük həvəs və istəklə iştirakını görüb bu qənaətə gəldim. Müsabiqədə iştirak edən şagirdlər arasında aşağı sinif şagirdlərinin olması məni daha çox sevindirdi. Şagirdlər arasında bu günün qalibləri də var, amma əminəm ki, bu şagirdlərin əksəriyyəti elə sabahın qalibləridir. Onu da qeyd etmək yerinə düşərdi ki, iştirakçılar arasında qız şagirdlərimizin sayı hər il artır. Bu da bir təhsil işçisi kimi mənə çox qürur verir, deməli, gələcəyimiz səriştəli, savadlı və bacarıqlı əllərdə olacaq.

Bəs, niyə “Bebras” müsabiqəsinə maraq bu qədər artır? Cavab çox sadədir. “Bebras” İnformatika və Alqoritmik düşüncə yarışmasının ən üstün cəhədlərindən bir onun miqyaslılığı və əlçatanlığıdır. Müsabiqənin onlayn formada keçirilməsi asanlıqla təşkil edilə və həyata keçirilə bilməsinə zəmin yaradır. Ona görə də Azərbaycanın istənilən nöqtəsindən bu müsabiqəyə qoşulmaq mümkündür. Sonuncu yarışmada ölkənin 50-ə yaxın bölgəsindən qoşulan şagirdlər olmuşdur. “Bebras” məsələləri əyləncəli və interaktiv tapşırıqlardan ibarətdir. Bu məsələlərin hər birinin arxasında kompüter elmlərinin bir mövzusu durur. Buna baxmayaraq şagirdlərdən xüsusi proqramlaşdırma bilikləri tələb edilmir. Bebras məsələləri üçün məntiqi təfəkkür və həvəs tələb olunur. Burada mən “həvəs” sözünü vurğulamaq istərdim. Bəli, oxumağa, işləməyə həvəs, bunlar ən vacib məsələlərdir. “Bebras” müsabiqəsinin köməyi ilə biz proqramlaşdırmaya potensialı güclü şagirdlərin aşkar edilməsinə nail ola bilərik.

Bebras yarışları iştirakçılar arasında icma hissi yaradır. Şagirdlər tez-tez komandalarda işləyirlər, əməkdaşlıq və ünsiyyət bacarıqlarını inkişaf etdirirlər. Müsabiqə həmçinin iştirakçıların həmfikir və həmyaşıdları arasında qlobal miqyasda əlaqələr yaradır, aidiyyət hissi və qarşılıqlı dəstək təklif edir. Bu icma aspekti inam yaratmaq və STEM (Elm, Texnologiya, Mühəndislik və Riyaziyyat) sahələrinə davamlı marağı təşviq etmək üçün çox vacibdir.

Bebrasdakı uğur qabaqcıl təhsil və karyera imkanlarına qapıları da aça bilər. Bir çox universitetlər və kolleclər müsabiqəni kollec müraciətlərini artıran dəyərli dərsdənkənar fəaliyyət kimi tanıyır. Bundan əlavə, Bebras məzunları tez-tez daha ixtisaslaşmış hesablama yarışlarında, kodlaşdırma təlim düşərgələrində və qabaqcıl kurs işlərində iştirak edərək bacarıqlarını daha da möhkəmləndirir və üfüqlərini genişləndirirlər.

Şagirdlərimizin müsabiqələrdə, olimpiadlarda iştirakı onların formalaşmasında, gələcəkdə cəmiyyətdə özlərinə yer tutmalarına böyük təkan verir.

Heç təsadüfi deyil ki, bütün uğur qazananlar “Necə oldu bu zirvəyə çatdın?” sualına “Uğurlarımın başlanğıcı məktəb illərindən qoyulub”, - deyə cavab verirlər. İnanıram ki, “Bebras” müsabiqəsinə maraq göstərən hər bir şagirdimiz bir gün gələcək bu suala: “Hər şey “Bebras” müsabiqəsindən  başlandı”, - deyəcək.

Müsabiqədə iştirak etmək özünə inamı daha da artırır. Təkcə şagirdlərə deyil, övladları ilə fəxr edən valideynlərə da çox böyük motivasiya olur. Mən bunu müsabiqəyə gələn valideynlərin övladlarına sevinc və fəxrlə dolu  baxışlarından oxudum. İnanıram ki, şagirdlərimiz onlara  bəslənən ümidləri  gələcək fəaliyyətləri ilə layiqincə doğruldacaqlar.

Əyləncəli, əməkdaşlıq və intellektual stimullaşdırıcı mühit təklif etməklə "Bebras" müsabiqələri kompüter elmində və ondan kənarda gələcək uğurların başlanğıc meydançası kimi xidmət edir. İstər texnologiyaya ömürlük həvəsi alovlandırsın, istər tənqidi düşünmə bacarıqlarına erkən yiyələnsin, istərsə də qlobal öyrənənlər cəmiyyətini inkişaf etdirsin, Bebras sadəcə bir rəqabət deyil, uğurun başlanğıcıdır.

Mətanət ƏHMƏDOVA,
“Bebras” İnformatika və Alqoritmik düşüncə müsabiqəsi təşkilat komitəsinin üzvü,
264 nömrəli tam orta məktəbin informatika müəllimi,
Əməkdar müəllim, "İlin ən yaxşı müəllimi" müsabiqəsinin ikiqat qalibi.